Klimat Krakowa
Kraków należy do nielicznych miast na świecie mających tak długą tradycję pomiarów meteorologicznych i badań klimatu. Obserwacje prowadzone są nieprzerwanie od końca XVIII w. Mamy również wcześniejsze przekazy. Dzięki temu można w bardzo dużym stopniu poznać cechy klimatu Krakowa.
Jaki mamy klimat?
Klimat Krakowa jest jednym z najcieplejszych w Polsce, szczególnie oceniając temperatury maksymalne. Pod względem średnich temperatur miesięcznych przegrywa jednak w okresie zimowym z zachodnią Polską, co wynika z niższych niż w zachodniej Polsce temperatur minimalnych. Stolica małopolski znajduje się w strefie umiarkowanej, klimatu umiarkowanego, ciepłego, przejściowego oddzielającego klimat morski od kontynentalnego. Charakteryzuje się częstymi zmianami pogody, gdyż nad Polską ścierają się suche masy powietrza znad kontynentu euroazjatyckiego i wilgotne znad Atlantyku. Rekord ciepła padł 30 czerwca 1833 roku i wyniósł 38,4 °C, z kolei rekord zimna to −38,1 °C zanotowana 10 lutego 1929 w Mydlnikach. Rekord opadów to 313 mm, które odnotowano w lipcu 1903 roku.
Zróżnicowana rzeźba terenu jest równie ważnym czynnikiem kształtującym klimat lokalny Krakowa. Miejską wyspę ciepła należy rozpatrywać jako element struktury termicznej obszaru miasta i okolic w mezoskali, z uwzględnieniem inwersji temperatury powietrza i asymetrii termicznej doliny Wisły w Krakowie i okolicy. Pole opadów atmosferycznych jest znacząco zróżnicowane, głównie wskutek urozmaiconej rzeźby terenu. Sumy roczne opadu są wyższe w mieście niż poza miastem o ok. 80 mm, wyższa jest także liczba dni z opadem, ale dotyczy to tylko dni z sumą dobową poniżej 5 mm.
Pierwszym polskim meteorologiem był ksiądz
Choć Państwowa Służba Pogodowa (IMGW), powstała dopiero w latach 70. ubiegłego wieku, to jednak historia krakowskiej meteorologii sięga znacznie dalej. Historyczne zapiski wskazują na to, że pierwsze, póki co sporadyczne, obserwacje pogody na ziemiach polskich prowadził ksiądz Marcin Biem i było to już w 1490 roku. Jako, że ksiądz przez wiele lat był rektorem Akademii Krakowskiej (dziś Uniwersytetu Jagiellońskiego) posiadał wiedzę, dzięki której określał czynniki pogodowe, takie jak zachmurzenie, prędkość i kierunek wiatru oraz temperaturę. Niestety obserwacje ograniczały się jedynie do odczucia subiektywnego, ponieważ nie dysponowano wówczas przyrządami pomiarowymi. Posiadamy serię opisów stanu pogody z Krakowa do 1517 roku. To właśnie gród Kraka można uznać za kolebkę polskiej meteorologii. Między 1525, a 1540 rokiem ksiądz Biem prowadził swoje pierwsze obserwacje pogody – również z rodzinnego Olkusza. Do czasu swojej śmierci w wieku około 70 lat. Biem był nie tylko pierwszym polskim meteorologiem, lecz również astrologiem, astronomem, teologiem i autorem reformy kalendarza juliańskiego. To fascynująca postać, która przygotowała grunt pod przyszłe pomiary meteorologiczne.
