Klimat na powierzchni Ziemi szybko się zmienia. Już teraz średnia temperatura na świecie wzrosła o 0,85°C (Raport IPCC, 2013), a więc wzrosła o 1°C powyżej poziomu przedprzemysłowego. Występujące w Europie susze przeplatają się z deszczami nawalnymi i burzami wywołującymi gwałtowny spływ powierzchniowy, przy znikomym poziomie infiltracji.
W szczególności miasta są narażone na skutki zmian klimatu. Środowisko zabudowane w miastach pochłania ciepło, powodując, że miasta stają się o wiele gorętsze niż obszary wiejskie i mniej gęsto zabudowane: jest to tzw. Efekt Miejskiej Wyspy Ciepła (UHI). Miasta mają również trudności z utrzymywaniem zrównoważonego obiegu wody: Ze względu na dużą ilość utwardzonych, nieprzepuszczalnych powierzchni w miastach, woda z większą trudnością przenika do gleby, by uzupełniać zaopatrzenie wód gruntowych i jednocześnie bardzo zwiększa zagrożenie zalewowe.
Nature Based Solutions
Celem PACT jest rozwiązanie tych problemów poprzez zwiększenie zdolności miast do wdrażania rozwiązań opartych na naturze (NBS). Komisja Europejska definiuje NBS jako „rozwiązania inspirowane naturą i wspierane przez nią, które są opłacalne, jednocześnie zapewniają korzyści dla środowiska, społeczeństwa i gospodarki oraz pomagając budować odporność”. Dlatego też NBS nie tylko pomagają chronić miasta przed skutkami zmian klimatu, ale także generują znaczne korzyści. Chociaż miasta coraz częściej zwracają się do NBS w celu kształtowania swoich strategii adaptacyjnych, jednak postęp jest wciąż zbyt wolny: miasta nie wdrażają NBS na skalę lub z szybkością niezbędną do zapewnienia odporności miast.
PACT oferuje zintegrowane podejście ekosystemowe do adaptacji, poruszając wiele wyzwań, w tym wdrażanie NBS z zaangażowaniem obywateli i interesariuszy, zielonym rozwojem oraz zdrowiem psychicznym i dobrobytem. Dostosowanie ekosystemowe zostało określone przez Komisję Europejską jako „wykorzystanie różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych jako części ogólnej strategii adaptacyjnej, która ma pomóc ludziom w dostosowaniu się do niekorzystnych skutków zmian klimatu”.
Dzięki swojemu podejściu PACT stawia czoła następującym wyzwaniom stojącym przed społeczeństwem miejskim:
– potrzeba zwiększenia odporności miast i wzmocnienia miejskiej bioróżnorodności w celu ochrony obywateli przed niekorzystnymi skutkami zmiany klimatu (KPI: Poprawa jakości powietrza; poprawa odporności na powódź; obniżenie wartości temperatury podczas fal upałów);
– potrzeba społecznie sprawiedliwej transformacji klimatu, wzmacniania pozycji ludzi, niepozostawiania nikogo z tyłu (KPI: liczba osób, które otrzymały informacje/zostały uświadomione/zmieniły zachowanie);
– potrzeba zbliżenia natury do ludzi, wzmocnienia ich zdrowia psychicznego i zmniejszenia poziomu stresu (KPI: postrzeganie miejskiego charakteru i korzyści z NBS; dobrobyt obywateli);
– potrzeba zapewnienia miejsc pracy i możliwości biznesowych przy jednoczesnym generowaniu korzystnego wpływu na środowisko (KPI: utworzone miejsca pracy).
PACT a polityka klimatyczna UE
PACT odnosi się do obszaru priorytetowego Dostosowanie do Zmian Klimatu (https://ec.europa.eu/clima/eu-action/adaptation-climate-change_en) i przyczynia się do realizacji każdego z czterech celów określonych w tym obszarze priorytetowym. W odniesieniu do konkretnych tematów PACT przyczynia się przede wszystkim do pierwszego obszaru polityki w obszarze priorytetowym, adaptacji obszarów miejskich oraz do trzech pierwszych obszarów roboczych tego obszaru polityki. Ponadto PACT dotyczy elementów obszarów polityki nr 2 i nr 3 oraz przyczynia się do realizacji obszarów polityki nr 2 i nr 6 obszaru priorytetowego Zarządzanie i Informacja w Zakresie Klimatu.
PACT przyczynia się do realizacji kilku polityk UE :
- Europejski Zielony Ład – poprzez utrzymanie i odbudowę ekosystemów i różnorodności biologicznej, zaangażowanie wielu podmiotów społecznych w wysiłki na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu oraz poprzez przygotowanie UE do radzenia sobie z anomaliami klimatycznymi i budowania odporności poprzez transformację społeczną; ponadto opowiada się za zintegrowanymi, systemowymi działaniami, które znajdują się w centrum uwagi PACT (https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl);
- Europa na miarę ery cyfrowej – poprzez opracowanie narzędzi cyfrowych mających na celu ułatwienie wdrażania NBS przez obywateli i zapewnienie wglądu w czynniki, które napędzają lub utrudniają jego przyjmowanie; wspieranie rozwiązań cyfrowych, które „pomagają zwalczać zmiany klimatu i osiągnąć transformację ekologiczną” (https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age_pl)
- Gospodarka, która działa na rzecz ludzi – poprzez działania na rzecz zaangażowania obywateli i interesariuszy PACT w celu zwiększenia popytu na NBS i wspieranie wzrostu sektorów gospodarczych związanych z wdrażaniem i konserwacją NBS (https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/economy-works-people_pl );
- Polityka Zdrowotna – NBS zapewniają znaczące korzyści zdrowotne, zarówno fizyczne, jak i psychiczne oraz dobrobyt obywateli (https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/eu-health-policy/)
- Polityka Spójności – Konsorcjum PACT obejmuje Europę Środkową, Zachodnią i Południową, przyczyniając się tym samym do harmonijnego rozwoju państw członkowskich UE, będącego głównym celem polityki spójności UE;( https://ec.europa.eu/regional_policy/pl/faq/)
